).jpg?x-oss-process=image/resize,h_1000,m_lfit/format,webp)
ในวงการเกษตรกรรมที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว การใช้ปุ๋ยที่มีประสิทธิภาพสูงโดยอาศัยหลักการวิทยาศาสตร์ถือเป็นหัวใจสำคัญในการเพิ่มผลผลิตและคุณภาพของพืช จากงานวิจัยและการทดลองภาคสนาม พบว่าการนำปุ๋ยชนิดควบคุมการปลดปล่อย (Controlled-release fertilizers - CRF) ปุ๋ยชนิดปลดปล่อยช้า (Slow-release fertilizers - SRF) และปุ๋ยผสมสูตร (Compound fertilizers) มาใช้ร่วมกับเทคนิคการใส่ปุ๋ยอย่างถูกวิธีช่วยลดการสูญเสียธาตุอาหารได้ถึง 30-40% พร้อมทั้งลดความถี่ในการใส่ปุ๋ยลง ส่งผลดีต่อสิ่งแวดล้อมและเพิ่มผลผลิตอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ
ปุ๋ยควบคุมการปลดปล่อย (CRF) มีลักษณะโดดเด่นที่การปลดปล่อยธาตุอาหารตามระยะเวลาที่กำหนด ด้วยเทคโนโลยีเคลือบเม็ดปุ๋ยที่ควบคุมการละลาย ลดการสูญเสียธาตุอาหาร เช่น ไนโตรเจน ที่มักจะสูญเสียไปกับน้ำฝนหรือการระเหย
ปุ๋ยชนิดปลดปล่อยช้า (SRF) ทำงานโดยมีสารอินทรีย์หรือแร่ธาตุบางชนิดเป็นตัวช่วยชะลอการละลายของธาตุอาหาร ทำให้พืชได้รับสารอาหารอย่างต่อเนื่องยาวนานมากขึ้น ขณะที่ปุ๋ยผสมสูตร (Compound fertilizers) ถูกออกแบบมาให้มีธาตุอาหารหลักและรองในอัตราส่วนที่เหมาะสมกับความต้องการของพืชแต่ละชนิด ช่วยให้การใส่ปุ๋ยเป็นไปอย่างครบถ้วนและสมดุล
| ประเภทปุ๋ย | กลไกปลดปล่อยธาตุอาหาร | ข้อดี | การใช้งานเหมาะสม |
|---|---|---|---|
| ปุ๋ยควบคุมการปลดปล่อย (CRF) | เคลือบเม็ดควบคุมการละลาย | ลดการสูญเสีย, ควบคุมการปลดปล่อยแม่นยำ | พืชผลระยะยาว, สภาพแวดล้อมแปรปรวน |
| ปุ๋ยปลดปล่อยช้า (SRF) | สารอินทรีย์/แร่ธาตุช่วยชะลอการละลาย | ให้ธาตุอาหารต่อเนื่อง, เหมาะกับพืชต้องการบำรุงนาน | พืชสวน, แหล่งน้ำจำกัด |
| ปุ๋ยผสมสูตร | ธาตุอาหารหลายชนิดผสมในสัดส่วนที่เหมาะสม | ง่ายต่อการใช้งาน, ครบถ้วนธาตุอาหาร | เหมาะกับพืชทุกชนิดทั่วไป |
การเลือกใช้ปุ๋ยที่เหมาะสมและวิธีการใส่ปุ๋ยที่ถูกต้องช่วยลดการสูญเสียธาตุอาหาร เช่น การไหลเลื่อนของไนโตรเจนและฟอสฟอรัสสู่แหล่งน้ำ ช่วยลดมลพิษและส่งเสริมการทำเกษตรที่ยั่งยืน
ตัวอย่างวิธีปฏิบัติที่เหมาะสม ได้แก่ การใส่ปุ๋ยในปริมาณที่พอดีและแบ่งใส่หลายครั้งตามระยะเวลาการเจริญเติบโตของพืช การใช้ปุ๋ยควบคุมการปลดปล่อยและปุ๋ยชนิดปลดปล่อยช้า ที่ช่วยลดการใช้แรงงานและค่าใช้จ่ายด้านการใส่ปุ๋ยน้อยลงถึง 25% ตามผลการสำรวจฟาร์มข้าวในภาคกลางของประเทศไทย
นอกจากนี้ ควรเลือกใช้ปุ๋ยโดยพิจารณาถึงสภาพดิน สภาพอากาศ และชนิดของพืช เพื่อให้การปลดปล่อยธาตุอาหารสอดคล้องกับความต้องการของพืชที่สุด
ฟาร์มผักในจังหวัดเชียงใหม่ได้นำปุ๋ยควบคุมการปลดปล่อยมาใช้แทนปุ๋ยเคมีทั่วไปในฤดูปลูกล่าสุด ผลลัพธ์พบว่าผลผลิตเพิ่มขึ้น 18% คุณภาพผักดีขึ้นจากการวิเคราะห์โภชนาการ และลดการใส่ปุ๋ยเก็บเกี่ยวจากเดิม 4 ครั้งเหลือ 2 ครั้ง
ข้อมูลจากเกษตรกรรายนี้ชี้ให้เห็นว่า การลงทุนในปุ๋ยชนิดใหม่ แม้ต้นทุนต่อหน่วยจะสูงกว่า แต่ลดจำนวนครั้งและเพิ่มผลผลิตทำให้ต้นทุนรวมลดลงเกือบ 12% อีกทั้งยังช่วยรักษาคุณภาพดินในระยะยาว
การประเมินผลระยะยาวจะช่วยยืนยันความคุ้มค่าของการใช้ปุ๋ยชนิดนี้ โดยเฉพาะในระบบเกษตรกรรมที่เน้นความยั่งยืนและรักษาสิ่งแวดล้อมควบคู่ไปกับการเพิ่มผลผลิต
วิทยาศาสตร์การเกษตรกำลังพัฒนาไปสู่การผลิตปุ๋ยที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากขึ้น เช่น ปุ๋ยชีวภาพ ปุ๋ยที่ใช้วัสดุรีไซเคิล และเทคโนโลยีการปลดปล่อยแบบนาโน (Nano-release technology) ซึ่งจะเพิ่มประสิทธิภาพและลดผลกระทบต่อระบบนิเวศน์อย่างชัดเจน
ความร่วมมือระหว่างภาคอุตสาหกรรมการผลิตปุ๋ยและหน่วยงานวิจัยจะเป็นแรงผลักดันสำคัญสู่การเกษตรที่ยั่งยืน และเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจให้กับเกษตรกรในวงกว้าง
เรียนรู้วิธีเพิ่มผลผลิตด้วยปุ๋ยคุณภาพสูง คลิกที่นี่เพื่อขอคำปรึกษาฟรี!
